Fotowoltaika na gruncie – przepisy, nachylenie, wysokość. Poradnik w pigułce

Fotowoltaika na gruncie to typ instalacji, w której panele montowane są bezpośrednio na terenie – przy użyciu specjalnych wsporników lub fundamentów. W przeciwieństwie do instalacji dachowych umożliwiają one dostosowanie kąta nachylenia i orientacji paneli względem słońca. Zarówno właściciele domów, jak i więksi inwestorzy coraz częściej decydują się na to rozwiązanie. Dlaczego? Ponieważ to często bardziej wydajna, elastyczna i przyszłościowa forma produkcji energii.

Jak wygląda konstrukcja instalacji fotowoltaicznej na gruncie?

Odpowiedni wybór konstrukcji pod panele fotowoltaiczne na gruncie to jeden z najważniejszych aspektów planowania całej instalacji. System mocowania pozwala nie tylko uzyskać optymalny kąt nachylenia paneli i zwiększyć wydajność, ale także zabezpiecza instalację i gwarantuje jej stabilność – dzięki dopasowaniu fundamentu do warunków gruntowych.

Panele są montowane na stelażach aluminiowych lub ocynkowanych. To trwałe materiały, odporne na korozję i zapewniające funkcjonalność systemu na lata. Sam montaż fotowoltaiki na gruncie może przebiegać w kilku wariantach:

Systemy wbijane (palowanie)

Jedno z najpopularniejszych i najszybszych rozwiązań instalacji paneli fotowoltaicznych na gruncie. Polega na wbiciu w ziemię stalowych pali (często ocynkowanych) o długości od 2 do 4 metrów, które tworzą stabilną podstawę dla reszty konstrukcji. Metoda sprawdza się na gruntach o dobrej nośności – zwartych, suchych, takich jak glina czy żwir.

Systemy wkręcane (śruby gruntowe)

Alternatywa dla palowania, wykorzystywana na terenach o mniej stabilnym podłożu. Śruby gruntowe wkręcane są bezpośrednio w ziemię i służą jako fundamenty punktowe dla konstrukcji wsporczej. To rozwiązanie pozwala na montaż tymczasowy i lepiej radzi sobie z niestabilnym gruntem.

Systemy na fundamentach betonowych (stałych)

Bardzo trwałe rozwiązanie stosowane najczęściej w większych instalacjach lub na trudnym terenie. Konstrukcja jest mocowana do fundamentów punktowych lub liniowych wylewanych z betonu. Taki montaż wymaga wcześniejszego przygotowania deskowania, zbrojenia i ingerencji w teren, ale zapewnia najwyższą stabilność.

Systemy dociążane (balastowe)

Są stosowane tam, gdzie montaż nie może ingerować w grunt – np. z powodu istniejącej infrastruktury. Konstrukcja osadzana jest na płytach betonowych, dociążnikach, które ją stabilizują bez potrzeby kotwiczenia w ziemi. Metoda nie wymaga wykopów, ani wylewania betonu. Systemy balastowe są relatywnie szybkie w montażu, ale nie będą tak odporne na skrajne warunki atmosferyczne jak inne rozwiązania.

Wysokość montażu paneli zależy od wybranej konstrukcji. Zwykle dolna krawędź znajduje się 50–70 cm nad ziemią, a górna sięga nawet 2,5 metra. Pozwala to uniknąć zacieniania między rzędami i ułatwia serwisowanie.

Poznaj dokładnie rodzaje konstrukcji pod panele – jakie uwarunkowania montażowe mają konstrukcje fotowoltaiczne?

Ile miejsca potrzeba na montaż na gruncie?

Instalacje gruntowe zajmują więcej miejsca niż fotowoltaika o tej samej mocy, montowana na dachu. Dla przykładu: instalacja 10 kWp to około 22–24 paneli. Na dachu zajmie 45–50 m². Żeby osiągnąć tę samą moc na gruncie – z zachowaniem odstępów między rzędami – potrzeba już 80–100 m².

Żeby panele nie zacieniały się nawzajem, konieczny jest ich montaż w odległościach od siebie – co najmniej 1,5–2 razy większej niż wysokość panelu.

Optymalne ustawienie – jaki kąt nachylenia paneli fotowoltaicznych?

Wydajność każdej instalacji fotowoltaicznej zależy od kąta nachylenia i orientacji względem słońca. Montaż na gruncie pozwala optymalnie dopasować te parametry do lokalnych warunków i zwiększyć finalną efektywność instalacji.

Najlepszy kąt nachylenia dla paneli gruntowych to w Polsce 30-35°. Latem może być niższy (do 25°), kiedy słońce jest wysoko nad horyzontem, natomiast zimą lepiej sprawdzi się kąt bliski 40°. Choć sezonowe regulacje kąta nachylenia zwiększają wydajność, nie są niezbędne do utrzymania efektywnej pracy całego systemu.

Instalacje gruntowe najlepiej jest ustawić czołem w kierunku południowym, z dopuszczalnym odchyleniem do 15° bez większych strat w uzysku z energii.

Właściwości fotowoltaiki na gruncie – sprawdźmy, czy warto

Fotowoltaika na gruncie oferuje wiele korzyści, ale wymaga też spełnienia pewnych warunków, przez co nie każda działka może nadawać się na taki montaż. Kiedy warto się na nią zdecydować?

Przeczytaj także nasze porównanie fotowoltaiki na dachu z panelami na gruncie. Które rozwiązanie wpisze się lepiej w twoje potrzeby?

Fotowoltaika na gruncie – przepisy i regulacje prawne

Zasady montażu gruntowej instalacji PV określają m.in. Prawo budowlane i Prawo energetyczne. Ze względu na zajmowaną przestrzeń, takie instalacje mogą wymagać więcej formalności niż te montowane na dachu. Zależnie od mocy instalacji, najważniejsze regulacje prawne obejmują:

• Instalacje do 50 kW: wystarczy zgłoszenie budowlane do starostwa lub urzędu miasta. Czas rozpatrzenia: 21 dni. Więcej informacji na temat instalacji fotowoltaicznych o mocy 50kW znajdziesz w artykule: Mikroinstalacja fotowoltaiczna.
• Instalacje powyżej 50 kW (komercyjne): wymagane są pozwolenie na budowę, warunki zabudowy, a czasem również decyzja środowiskowa. Więcej o regulacjach inwestycji fotowoltaicznych o mocy 50kW przeczytasz w artykule: Instalacja fotowoltaiczna powyżej 50 kw – cena, instalacja i przepisy.

Ważnym aspektem, który trzeba wziąć pod uwagę przy tego typu instalacjach, jest odległości od granicy działki. Chociaż nie ma jednoznacznych przepisów regulujących te wymiary, przyjmuje się minimum 1,5–2 m, a przy dużych instalacjach (powyżej 10kW) trzeba zakładać nawet 3-4 metry zapasu. 

Wskazówki dla inwestorów – co warto zrobić, zanim postawisz instalację fotowoltaiczną na gruncie?

Jeżeli zdecydowałeś się na montaż naziemnej instalacji fotowoltaicznej, warto zabezpieczyć najpierw teren za pomocą ogrodzenia lub nawet systemem monitoringu. Wybierając działkę pod inwestycję, koniecznie zwróć uwagę na elementy pobliskiej zabudowy i naturalne, które mogą zacieniać panele – obniżając ich wydajność energetyczną. Warto również sprawdzić warunki przyłączeniowe do sieci dla danej lokalizacji.

Instalacja fotowoltaiki na gruncie to rozwiązanie wymagające miejsca i odpowiedniego planowania, ale oferujące znacznie większą elastyczność ustawienia. Atutami takiego montażu jest wysoka wydajność produkcji, łatwość rozbudowy i wygodny serwis. Jeśli dysponujesz odpowiednią działką i myślisz o inwestycji długoterminowej – to zdecydowanie opcja warta rozważenia.