Fotowoltaika dla rolnika – czy warto? Aktualne dofinansowanie do fotowoltaiki dla rolników

Uprawa roślin i hodowla zwierząt wymagają ogromnych nakładów energii elektrycznej, co w obecnej sytuacji wiąże się z wysokimi i stale rosnącymi rachunkami za prąd. Modernizacja gospodarstw rolnych, ale też wykorzystanie alternatywnych rozwiązań takich jak OZE, przyczyniają się do oszczędności, niezależności od dostawców energii oraz oznaczają troskę o kondycję środowiska naturalnego. Czy fotowoltaika dla rolnika rzeczywiście jest opłacalnym rozwiązaniem?

W poniższym artykule omówimy kwestie związane z inwestycją w instalację fotowoltaiczną wśród właścicieli gospodarstw rolnych. Wskażemy też, jakie są aktualne dofinansowania do fotowoltaiki dla rolników.

Czy rolnik może być prosumentem fotowoltaiki?

Posiadanie własnej mikroinstalacji i korzystanie z odnawialnych źródeł energii ujęto w przepisach prawa. Ustawa o OZE definiuje prosumenta jako każdą osobę, która przeznacza wyprodukowany prąd na zaspokojenie własnych potrzeb energetycznych – oznacza to, że rolnicy spełniają definicję prosumenta fotowoltaiki. Z tego względu obowiązują ich rozliczenia kosztowe na podstawie wartości rynkowej energii zakupionej i sprzedanej do sieci (po ujednoliconym kursie notowań z Rynku Dnia Następnego). Pieniądze, uzyskane ze sprzedaży nadwyżki prądu, trafiają do depozytu, z którego można wypłacić maksymalnie 20% zgromadzonych środków. 

Warto zaznaczyć, że energia pochodząca z autokonumpsji nie podlega opłatom, podatkom ani innym kosztom. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze mogą być przeznaczone wyłącznie na energię czynną. Pełne pokrycie własnego zapotrzebowania na prąd związane jest z koniecznością rozliczania prosumenta z następujących opłat stałych i podatków: opłaty dystrybucyjnej, kogeneracyjnej i OZE, a także akcyzy i podatku VAT. W dodatku, jeśli moc instalacji fotowoltaicznej nie przekracza 50 kWp, prosument nie ma obowiązku rejestrowania działalności rolniczej. Jej założenie staje się konieczne w sytuacji, gdy rolnik chce wytwarzać energię elektryczną z zamiarem jej odsprzedaży. Co istotne – każdemu prosumentowi przysługuje okres 12 miesięcy na wykorzystanie środków zgromadzonych w depozycie. 

Fotowoltaika dla rolnika – korzyści z instalacji

Obniżenie cen prądu to dla niektórych rolników wystarczający argument, aby podjąć decyzję o inwestycji w fotowoltaikę. Jednak oprócz pewnych oszczędności zakup i montaż instalacji gwarantuje także inne korzyści. Jakie zalety wynikają z energii słonecznej w gospodarstwie rolnym?

• Ochrona środowiska przyrodniczego – fotowoltaika w rolnictwie przyczynia się do większej dbałości o aspekt ekologiczny. Inwestycja w system PV minimalizuje negatywny wpływ ludzkiej działalności na środowisko, a w dodatku nie emituje nadmiernego hałasu. W dodatku wsparcie rozwoju OZE skutecznie ogranicza przenikanie zanieczyszczeń i szkodliwych związków do otoczenia.
• Optymalne zużycie prądu – w działaniu instalacji fotowoltaicznej można wyróżnić okresy nadmiernego zużycia prądu przy jego znikomej produkcji. W takiej sytuacji istnieje możliwość odkupu energii czynnej z depozytu. Kwota zakupu ustalana jest na podstawie taryfy sprzedawcy. 
• Korzyści wizerunkowe – gospodarstwa rolne, które inwestują w zieloną energię, dbają w ten sposób o pozytywny odbiór proekologicznych i nowoczesnych działań, których się podejmują. Dzięki temu rolnicy nie tylko zwiększają szanse na zawarcie nowych współprac, ale również dbają o dobre wrażenie wśród zewnętrznych podmiotów.
• Korzyści finansowe – w przypadku instalacji fotowoltaicznej możliwe jest otrzymanie korzystnych dopłat do inwestycji, które znacznie przyspieszają otrzymanie zysków, podobnie jak zwrot kosztów zakupu i montażu systemu PV. W dodatku rolnicy mogą skorzystać np. z ulgi podatkowej, której podlegają użytki rolne lub zadrzewione grunty na użytkach rolnych. Z kolei zaoszczędzone pieniądze można przeznaczyć m.in. na dalszy rozwój działalności rolniczej
• Wykorzystanie nieużytków – w gospodarstwie rolnym można zagospodarować także te budynki gospodarcze lub ziemie, które są mniej żyzne i nie nadają się pod uprawę. Dlatego modernizacja gospodarstw rolnych uwzględnia inwestycję w fotowoltaikę, przynoszącą korzyści nie tylko dla produkcji energii, ale również produkcji rolnej.

Czy rolnik może odliczyć VAT od instalacji fotowoltaicznej?

W sektorze rolniczym legalnie oferowane produkty lub usługi są objęte podatkiem VAT. Zgodnie z tym założeniem rolnik może odliczyć VAT od instalacji fotowoltaicznej, a konkretniej – od zakupu paneli słonecznych. Jednak kwestia wysokości podatku wymaga wyjaśnienia, jako że zależy ona od przeznaczenia instalacji.

Jeśli fotowoltaika dla rolnika jest wykorzystywana wyłącznie do zasilania gospodarstwa domowego, obowiązuje stawka VAT w wysokości 8%. W sytuacji, gdy system PV służy doprowadzeniu energii jedynie do gospodarstwa rolnego, wartość podatku VAT wzrasta do 23%. Należy jednak pamiętać, że inaczej rozlicza się fotowoltaikę w momencie zasilania za jej pomocą zarówno gospodarstwa domowego, jak i rolnego. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem będzie montaż dwóch różnych liczników, które pozwolą określić zakres zużycia prądu oddzielnie dla domu i gospodarstwa. Warto również zaznaczyć, że jeśli fotowoltaika obsługuje oba warianty, wysokość podatku powinna zostać proporcjonalnie podzielona na kwotę 8% i 23%.

Dopłaty do fotowoltaiki dla rolnika 2023 – ogólnopolskie programy dotacji

Wytwarzanie energii elektrycznej na własny użytek jest tym bardziej korzystne, gdy istnieje opcja przystąpienia do któregoś z oferowanych programów dopłat do instalacji fotowoltaicznej. Wsparcie OZE w naszym kraju przewiduje dofinansowania dla różnego rodzaju beneficjentów. W dalszej części artykułu przedstawiamy, jakimi ogólnopolskimi systemami dopłat objęta jest fotowoltaika dla rolnika.

Agroenergia

Program powstał z inicjatywy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w celu zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł w sektorze rolnym. Dzięki jego uruchomieniu możliwe jest ograniczenie negatywnego wpływu działalności rolniczej na środowisko, jak również wzrost samodzielności energetycznej gospodarstwa. Beneficjentami mogą być wyłącznie indywidualni rolnicy (osoby fizyczne), które:

• są właścicielami, użytkownikami wieczystymi, dzierżawcami lub posiadaczami nieruchomości rolnych,
• są właścicielami powierzchni użytków nieprzekraczających łącznej wartości 300 ha,
• od co najmniej 5 lat zamieszkują w gminie, na terenie której mieści się nieruchomość rolna (lub jej część), a powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha.

Zakres wsparcia dotyczy zarówno instalacji PV o mocy między 10 a 15 kW, jak i rozwiązań towarzyszących, do których zaliczają się np. magazyny energii. Wartość przyznanej kwoty zależy przede wszystkim od mocy systemu PV i skali przedsięwzięcia. Zakres dofinansowania obejmuje od 13% kosztów (jednak nie więcej niż 25 tys. złotych) do 20% kosztów (maksymalnie 15 tys. złotych). Warto przy tym pamiętać, że pierwsza część naboru została uruchomiona 01.10.2021 roku i potrwa do 30.03.2025 roku.

Zielona energia w gospodarstwie rolnym

W ramach operacji „Modernizacja Gospodarstw Rolnych” powstał nowy obszar wsparcia: Zielona energia w gospodarstwie rolnym. Skorzystanie z programu zapewnia pozyskanie środków m.in. na proekologiczne inwestycje w instalacje i urządzenia, które wykorzystują odnawialne źródła energii. Z tego względu rolnicy mogą pozyskać środki na zakup i montaż fotowoltaiki o mocy do 50 kW, która dodatkowo jest zintegrowana z magazynem i systemem zarządzania energią. Nabór ruszył 31.01.2023 i potrwa do 01.03.2023 roku i zgodnie z przepisami przewiduje dofinansowanie na kwotę 150 tys. złotych. Dopłata wynosi od 30% do 60% kosztów kwalifikowalnych w przypadku młodych rolników (do lat 40., posiadających kwalifikacje zawodowe) i od 30% do 50% kosztów kwalifikowalnych w pozostałych przypadkach. Jakie są warunki otrzymania dotacji? Pojedynczy beneficjent to osoba, która:

• jest zależnym lub samoistnym posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni od 1 do 300 ha, o łącznej wartości między 10 a 200 tys. złotych,
• posiada numer identyfikacyjny,
• prowadzi działalność rolniczą w celach zarobkowych przez minimum 12 miesięcy (z udokumentowanym dochodem min. 5 tys. złotych),
• jest osobą fizyczną, pełnoletnią, kierującą gospodarstwem rolnym i będącą obywatelem państwa w UE.

Energia dla wsi

Do programu Energia dla wsi można przystąpić od stycznia 2023 roku – nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym i potrwa do 15 grudnia 2023 roku. Przewidziano odmienne poziomy dofinansowania dla wskazanych w nim podmiotów: rolników i spółdzielni energetycznych. Dlaczego? Różnorodność obszarów wiejskich skłoniła do tego, aby na terenach wiejskich doszło do wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii i dbałości o aspekty środowiskowe. O szczegółowych założeniach programu i rodzajach inwestycji pisaliśmy w poświęconym temu tematowi artykule: Energia dla wsi – nabór w nowym programie: budżet wyniesie 100 mln złotych. W ramach dofinansowania zakres wsparcia obejmuje instalację fotowoltaiczną o zainstalowanej mocy elektrycznej od 50 kW do 1 MW. Korzystanie z udogodnień OZE oznacza, że inwestycja nie może być rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku o dopłatę.

Fotowoltaika dla rolnika – Czyste Powietrze, Stop Smog i Mój Prąd

Dobrze jest wiedzieć, że rolnicy mają możliwość korzystania z ogólnopolskich programów, przewidzianych dla osób fizycznych. Co jednak ważne – warunkiem otrzymania dotacji jest pozyskanie środków na zaspokojenie potrzeb energetycznych wyłącznie gospodarstwa domowego. Dlatego też potencjalni inwestorzy mogą zwiększyć swoją troskę o ekologiczne aspekty gospodarstw rolnych i zdecydować się na skorzystanie z rządowego programu „Czyste Powietrze”, który dopuszcza dotacje na te same inwestycje z gminnej formy wsparcia pod hasłem „Stop Smog”. W ten sposób najbardziej potrzebujące gospodarstwa rolne będą mogły sfinansować fotowoltaikę z przysługujących im dopłat do inwestycji.

Inną formą wsparcia, powstałą z myślą o właścicielach paneli słonecznych, jest Mój Prąd. W ramach rozwoju energooszczędnych metod pozyskiwania energii elektrycznej zainteresowani rolnicy mogą przystąpić do czwartej edycji programu i zwiększyć opłacalność instalacji. W przypadku, gdy dofinansowaniem ma być objęta wyłącznie fotowoltaika, dopłata wynosi do 4 tys. złotych. Jednak gdy prosument podejmie decyzje o zainwestowanie w dodatkowe elementy, wielkość dotacji wzrasta do 5 tys. złotych. Dofinansowanie do pozostałych części wygląda następująco:

• magazyn ciepła – do 5 tys. złotych,
• magazyn energii – do 7,5 tys. złotych,
• system zarządzania energią – do 3 tys. złotych.

Należy również pamiętać, że przyjęcie dotacji w ramach programu „Mój Prąd” wyklucza możliwość skorzystania z ulgi inwestycyjnej.

Ulgi inwestycyjne na fotowoltaikę dla rolników – jakie warunki trzeba spełnić?

Jak zostało wyżej wspomniane, skorzystanie z ulgi inwestycyjnej uniemożliwia przyznanie dofinansowania z „Mojego Prądu” oraz innych form dotacji lub pożyczek. Odliczenie fotowoltaiki od podatku rolnego gwarantuje skuteczne unowocześnienie i uniezależnienie gospodarstwa od wahań cen prądu. Obowiązująca bezterminowo ulga inwestycyjna przewidziana jest dla osób, które są:

• właścicielami gruntów,
• posiadaczami samoistnych gruntów,
• użytkownikami wieczystymi gruntów,
• posiadaczami gruntów, będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Rolnik, który jest płatnikiem podatku rolnego, może odliczyć 25% udokumentowanych wydatków, obejmujących zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej. Co istotne – istnieje możliwość rozliczania kwoty ulgi nawet przez 15 lat od momentu zakończenia inwestycji.

Fotowoltaika dla rolnika – czy leasing jest możliwy?

Warto pamiętać, że oprócz dostępnych systemów dotacji istnieją również inne opcje wsparcia inwestycji w alternatywne źródeł energii. Jedną z przewidzianych form pomocy finansowej jest leasing, a więc wynajem długoterminowy. Zgodnie ze standardową umową leasingu moduły są „wypożyczane” gospodarstwu rolnemu w celu zaspokojenia jego potrzeb energetycznych. Warto przy tym pamiętać, że wydatki w zamian za korzystanie z paneli, mogą zostać włączone w wartość przychodów z przedsięwzięcia. Nie zmienia to jednak faktu, że leasing na fotowoltaikę jest opłacalny w szczególności dla energochłonnych branż, w tym także dla rolników. Dzięki temu prowadzenie działalności rolniczej zapewni większą niezależnością energetyczną i skuteczny rozwój energii odnawialnej.

Fotowoltaika dla rolnika – kredyty preferencyjne dla gospodarstw rolnych

Fotowoltaika dla rolnika może być finansowana nie tylko z częściowych dotacji, środków własnych lub długoterminowego wynajmu. Wsparcie finansowe udzielane jest również ze sprawą kredytów preferencyjnych. Skorzystanie z pożyczki na cele środowiskowe gwarantuje niższe oprocentowanie w porównaniu do kredytu gotówkowego, a ponadto prosument nie ma konieczności dysponowania wkładem własnym. Warto zaznaczyć, że z reguły czas oczekiwania na odpowiedź banku w kwestii udzielenia lub nieudzielenia kredytu nie jest długi. Należy jednak pamiętać, że przyznanie środków na rozwój zielonej energii w gospodarstwach rolnych oznacza konieczność zorientowania się w wartości prowizji, oprocentowania, a także w wysokości RRSO. Istotne jest również zapoznanie się z ofertą różnych banków, aby uzyskać możliwość wyboru najkorzystniejszej opcji.

Premia termomodernizacyjna jako dopłata do kredytu

Fotowoltaika dla rolnika sfinansowana za pomocą kredytu preferencyjnego może być tym bardziej korzystnym rozwiązaniem, jeśli prosument otrzyma dopłatę do kredytu. Jest nią premia modernizacyjna, która stanowi narzędzie publicznego wsparcia inwestycji w energię słoneczną, a o jej przyznaniu decyduje Bank Gospodarstwa Krajowego. Premia modernizacyjna to rodzaj dofinansowania, które ma zadanie zmniejszyć koszty podejmowanych przedsięwzięć i obniżyć zużycie energii potrzebnej do ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej. W ramach wsparcia rozwoju OZE premia przyznawana jest także dla inwestorów, którzy mają zamiar łączyć działania termomodernizacyjne z instalacją fotowoltaiczną.

Premią modernizacyjną nie mogą być objęci ci, którzy chcą opłacić instalację fotowoltaiczną z własnych środków. Z tego względu przed przystąpieniem do inwestycji dobrze jest przejrzeć dostępne dotacje i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie dla gospodarstwa. Kiedy można otrzymać premię modernizacyjną? Dzieje się tak w sytuacji zaciągnięcia kredytu, pokrywającego co najmniej 50% kosztów inwestycji. Podstawowa premia wynosi 16% kosztów przedsięwzięcia, jednak wartość ta wzrasta do 21%, gdy inwestorzy realizują termomodernizację wraz z mikroinstalacją OZE. Warto również mieć na uwadze, że górną granicą instalacji jest moc 50 kWp. Szczegółowe informacje o zasadach przyznawania premii termomodernizacyjnej, znajdziesz w artykule: Premia termomodernizacyjna i fotowoltaika – najważniejsze informacje.