Fotowoltaika w Polsce – rozwój technologii w ostatnich latach

Fotowoltaika w Polsce z roku na roku zyskuje coraz większą popularność, a panele fotowoltaiczne można spotkać na coraz większej ilości dachów polskich domów i przedsiębiorstw. Spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce, fotowoltaika jest najczęściej wykorzystywaną technologią w mikroinstalacjach (o mocy do 50 kW). W poniższym artykule pragniemy przedstawić Państwu sektor fotowoltaiki w Polsce. Na podstawie raportu wykonanego przez Instytut Energetyki Odnawialnej w czerwcu 2019 roku, podsumujemy sytuację fotowoltaiki na polskim rynku. Przyjrzymy się również prognozom na temat tego, jak rynek fotowoltaiki może rozwinąć się w niedalekiej przyszłości.

Dynamika wzrostu zainteresowania fotowoltaiką i jej moc zainstalowana w Polsce po 2019 roku rosły w bardzo szybkim tempie. Polska obecnie znajduje się w czołówkach rankingów rocznych przyrostów mocy zainstalowanej w fotowoltaice. Składa się na to bardzo wiele czynników, które spowodowały realny boom inwestycyjny na instalacje fotowoltaiczne. Według prognoz IEO Polska, dalsze wzrosty mocy w fotowoltaice są przewidywane również w kolejnych latach.

Fotowoltaika w Polsce do końca 2018 roku

Oficjalne raporty sporządzone przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) wykazują, że łączna moc instalacji fotowoltaicznych w Polsce wynosi 147 MW (dane na koniec 2018 roku). Badania brały jednak pod uwagę wyłącznie duże instalacje, które posiadają koncesję oraz małe instalacje OZE. Należy natomiast zwrócić uwagę przede wszystkim na mikroinstalacje, które wytwarzają znacznie więcej mocy, a właśnie one stanowią moc fotowoltaiki w Polsce.

Stan realny

Oblicza się, że do końca grudnia 2018 roku, w Polsce istniały instalacje fotowoltaiczne o łącznej mocy około 500MW. W skład tych instalacji wchodzą:

• mikroinstalacje fotowoltaiczne – wytwarzające moc do 50kW. Łącznie wytwarzały aż 350MW;
• małe instalacje – od 50kW do 500 kW mocy. Na koniec kwietnia 2019 roku łączna moc tych instalacji w Polsce wynosi 33 MW;
• instalacje o mocy większej niż 500 kW. Oblicza się, że wytwarzały 75 MW mocy łącznie;
• instalacje fotowoltaiczne, które wygrały aukcje OZE. Najczęściej są to elektrownie wytwarzające około 1MW. Razem generują mniej więcej 75 MW.

Należy zwrócić uwagę, że przy przygotowaniu raportu nie brano pod uwagę instalacji off-grid (nieprzyłączonych do sieci), a są stanowią one również ważną część na rynku fotowoltaiki.

Fotowoltaika w Unii Europejskiej

W roku 2009 wprowadzono w krajach Unii Europejskiej Dyrektywę OZE, która przyczyniła się do znacznego rozwoju fotowoltaiki. Dyrektywa ta ustanowiła wspólne zasady dotyczące wykorzystania energii odnawialnej w krajach UE. W planach na drugą dekadę XX wieku, Unia Europejska zakładała znaczące zwiększenie udziału energii odnawialnych – w 2020 roku wiążącym celem krajowym było osiągnięcie 20 proc. udziału energii odnawialnej w całkowitym użyciu energii.

Od czasu opublikowania dyrektywy, łączna moc fotowoltaiki wzrosła ponad 10-krotnie. Pod koniec roku 2018 była to moc 116 GW. Szczególnie dynamiczny pod względem zakładania nowych instalacji fotowoltaicznych był właśnie rok 2018. Wybudowano wówczas instalacje o łącznej mocy przekraczającej 9 GW. W rankingu największego wzrostu nowych mocy PV w roku 2018, Polska zajęła dziewiąte miejsce (roczny przyrost mocy równy 0,235 GW). Przewidywano, że do końca roku 2019 będziemy zajmować już 4 miejsce – zaraz za Francją. Tak też się stało – Polska zajmuje obecnie 4-miejsce w rankingu krajów z najwyższym przyrostem mocy w fotowoltaice. W rankingach z 2020 roku Polska ustępuje jedynie Niemcom, Holandii i Hiszpanii. Polska ma możliwość systematycznie zwiększać zdolności produkcyjne prądu pochodzącego ze słońca – z uwagi na transformację energetyczną powoduje zmiany nie tylko w gospodarstwach domowych. Obecnie powstaje coraz więcej farm fotowoltaicznych, które służą potrzebom wielu jednostek.

Wsparcie na rzecz rozwoju fotowoltaiki w Polsce

Ze względu na członkostwo Polski w Unii Europejskiej, nasz rząd był zobligowany do zwiększenia udziału energii z OZE na rynku energii elektrycznej do 15% przed końcem 2020 roku. Z tego powodu powstają projekty, które mają m.in. na celu ułatwienie rozwoju fotowoltaiki w Polsce. Warto tutaj wspomnieć o takich projektach jak np. odliczenie fotowoltaiki od podatku, czyli tzw. uldze termomodernizacyjnej. Pozyskanie środków, które pozwolą na ograniczenie kosztów początkowych instalacji fotowoltaicznej, możliwe jest również w ramach regionalnych programów operacyjnych. Dotacje oferowane są również ze strony rządu. Dwa najpopularniejsze programy, które przodują wśród programów dotacyjnych to Mój Prąd i Czyste Powietrze.

Wydajność fotowoltaiki w Polsce jest istotnym elementem przy decyzji o wykonaniu inwestycji. O tym jaką efektywność osiąga fotowoltaika w naszym kraju piszemy w jednym z wpisów blogowych.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku – PEP 2040

Zgodnie z tym projektem, do końca 2040 roku instalacje fotowoltaiczne powinny posiadać łączną moc 20 GW. Co ciekawe, projekt PEP 2040 planuje stopniowe rezygnowanie z rozwoju lądowej energetyki wiatrowej na rzecz fotowoltaiki. Łączny udział OZE w końcowym zużyciu energii na rok 2040 powinien wynosić około 21%. Weryfikując założenia PEP 2040 – na 19 lat przed datą realizacji celów, w Polsce działa fotowoltaika o łącznej mocy niecałych 6 GW.

2 lutego 2021 roku Rada Ministrów zatwierdziła nową politykę klimatyczną zawartą w ramach PEP 2040. Nowe założenia wiążą się głównie z transformacją energetyczną, utworzeniem zeroemisyjnego systemu energetycznego oraz poprawą jakości powietrza. Szeroko pojęta transformacja będzie następować również na rynku fotowoltaicznym – technologie OZE mają stanowić ważny element w wytwarzaniu ciepła. Prognozowany jest dalszy wzrost mocy zainstalowanej fotowoltaiki z uwagi na powstawanie nowych farm fotowoltaicznych oraz dalsze dofinansowania do mikroinstalacji fotowoltaicznych w gospodarstwach domowych i przedsiębiorstwach.

Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 – KPEiK

Program ten zakłada, że zapotrzebowanie na energię elektryczną w Polsce sięgnie 200 TWh w roku 2030 (obecnie zużywa się niemal 170 TWh). Moc wszystkich instalacji w 2030 roku ma być równa 52 GW, w tym 32 GW przypadać ma energii z odnawialnych źródeł. Fotowoltaika ma natomiast stać się drugą (zaraz po lądowej energetyce wiatrowej) technologią OZE z łączną mocą 8 GW na rok 2030. Warto podkreślić, że do tego czasu stopniowo ma się odchodzić od jednostek wytwórczych, które są obecnie eksploatowane. Dzięki temu fotowoltaika i inne technologie OZE będą cieszyć się jeszcze większym popytem.

Oprócz tego, KPEiK zakłada, że do 2030 roku procentowy udział energii pochodzącej z OZE wyniesie 21-23%. Odnawialne źródła energii mają być również rozwijane w transporcie, ciepłownictwie oraz chłodnictwie. Wiele zatem wskazuje na to, że rynek fotowoltaiki w Polsce będzie się nadal rozwijał w podobnej dynamice, co w ostatnich latach.

Rynek fotowoltaiki w Polsce

Wykorzystanie energii słonecznej jest wciąż dużym atutem na rynku OZE. Tempo wzrostu mocy zainstalowanej w fotowoltaice urosło do znaczącego poziomu, który pozwala dynamicznie rozwijać się fotowoltaice w Polsce. Fotowoltaikę w Polsce stanowią głównie mikroinstalacje fotowoltaiczne, które montowane są w budynkach mieszkalnych, ale nie brakuje również coraz to nowych małych instalacji, które najczęściej zasilają większe budynki przedsiębiorstw.

Mikroinstalacje fotowoltaiczne

Zgodnie z danymi zebranymi przez URE, w Polsce pod koniec roku 2018 funkcjonowało ponad 55 tysięcy mikroinstalacji OZE, których łączna moc przekroczyła 353 MW. Co ciekawe, instalacje fotowoltaiczne generowały razem około 350 MW. Widzimy więc, że fotowoltaika w mikroinstalacjach OZE posiada miażdżącą przewagę nad innymi technologiami odnawialnych źródeł energii. Podkreślić należy, że około 75% z tej mocy przypada na prosumentów indywidualnych, a tylko mała część przypada przedsiębiorstwom. Fotowoltaika dla domu od roku 2015 charakteryzuje się dynamicznym rozwojem, który z roku na rok staje się coraz szybszy.

Wraz z rozwojem technologii i wzrostem popularności technologii fotowoltaicznej, mikroinstalacje umacniały się na rynku. Działo się to m.in. ze względu na dostępne dotacje do mikroinstalacji fotowoltaicznych, które są wciąż dostępne dla prosumentów. Rynek fotowoltaiczny pobudziły szczególnie programy takie jak Mój Prąd czy Czyste Powietrze. Inwestorzy decydujący się na zainstalowanie fotowoltaiki dla swojego domu mogą skorzystać również z ulgi termomodernizacyjnej, łącząc termomodernizację budynku z instalacją fotowoltaiki.

Małe instalacje fotowoltaiczne

Jak już wspomnieliśmy, małe instalacje to takie, które generują moc od 50 do 500 kW. Do końca kwietnia 2019, w Polsce funkcjonowało zaledwie 184 instalacji fotowoltaicznych, które produkowały 33 MW. Oblicza się, że średnia moc tych instalacji była równa 182 kW. Należy zauważyć, że w roku 2018 powstało ponad 60 nowych instalacji, których łączna moc dochodziła niemal do 15 MW.

Według danych z 2021 roku w małych instalacjach fotowoltaicznych (50-500 kW) zainstalowanych było ponad 183 MW, czyli 0,37% całej energii elektrycznej w Polsce. To o wiele mniej niż w mikroinstalacjach fotowoltaicznych, które stanowią ok. 6,1% na rynku energii.

Farmy fotowoltaiczne – kierunek rozwoju instalacji PV

Farmy fotowoltaiczne odgrywają istotną rolę w rozwoju branży fotowoltaicznej w Polsce. W 2020 roku stanowiły drugi obrót handlowy na rynku fotowoltaiki, ustępując jedynie mikroinstalacją fotowoltaicznym, które mimo mniejszych mocy, zaopatrują wiele indywidualnych gospodarstw domowych.

Farmy fotowoltaiczne to instalacje o dużej mocy, które pozyskaną energię oddają do sieci energetycznej, która dystrybuuje prąd po indywidulnych odbiorcach. Dzięki farmom fotowoltaicznym, wiele gospodarstw domowych, które znajdują się w pobliżu, jest w stanie całkowicie zrezygnować z energii dostarczanej z elektrowni węglowych.

Fotowoltaika w Polsce – prognozy

Przewiduje się, że zgodnie z planowanym zwiększeniem wykorzystania OZE w Polsce, fotowoltaika będzie się rozwijać niezwykle dynamicznie. W 2018 roku obliczono, że łączna moc fotowoltaiki mogła przekroczyć 700 MW. Prognozowano, że moc zainstalowana w fotowoltaice pod koniec 2019 przekroczyła 1,5 GW. W kolejnych latach, nawet mimo pandemii trend związany z zainteresowaniem fotowoltaiką nie zwolnił, a Polska stała się krajem z czołówki krajów europejskich pod względem wzrostu mocy w fotowoltaice. Szacuje się, że pod koniec 2021 roku, łączna moc zainstalowana w fotowoltaice wynosiła 6690 MW, a ta wartość ciągle rośnie.

Dodatkowym czynnikiem, który wpływa na rozwój fotowoltaiki jest gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej i taryf (głównie grupy C). Podwyżki prądu nie były jednorazowe. W 2021 roku na skutek wielu zmiennych, wielu konsumentów dotknęły kolejne znaczące podwyżki prądu. Właśnie dlatego zauważyć można szybki przyrost małych instalacji.

Jak więc widzimy, wszystko wskazuje na to, że fotowoltaika w Polsce będzie się coraz szybciej rozwijać. Jest to możliwe dzięki licznym dotacjom i ułatwieniom, które wprowadza się w celu zwiększenia inwestycji w fotowoltaikę zarówno przez przedsiębiorców, jak i indywidualnych odbiorców. Dotacje i dofinansowania wpływają również na to po jakim czasie zwraca się fotowoltaika – piszemy o tym w jednym z wpisów blogowych.